شهر زیر زمینی کاریز کیش

استان هرمزگان یکی از استان‌های با جاذبه های گردشگری بسیاری در ایران است که به دلیل زیبایی های خود گردشگران بسیاری هر ساله به این استان سفر می کنند. یکی از زیبایی‌های این استان می توان به  شهر زیرزمینی کاریز اشاره کرد که قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال و وسعتی بیش از ۱۰۰۰ مترمربع دارد و در جزیره کیش واقع شده است.

معرفی شهر زیر زمینی کاریز 

کاریز واژه فارسی به معنای قنات است و در گذشته از آن به عنوان هدایت آب‌های زیرزمینی استفاده می کردند. این شهر در عمق ۱۶ متری زیر زمین واقع شده است و موسس این مجموعه منصور حاجی است. قنات کیش که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت آن می باشد در گذشته آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره کیش را تامین می‌کرد. قنات جزیره کیش از نظر طول رشته قنات یا عمق چاه‌ها با قنات‌های دیگر نقاط ایرانقابل مقایسه نمی باشد اما با توجه به شیب بسیار کمی که جزیره‌ دارد، چگونگی هدایت آب‌های زیرزمینی به سطح زمین در گذشته بسیار مهم بوده است و نشان می‌دهد از پیشرفته‌ترین روش‌ها برای حفر قنات در زمان خود بوده است .امروزه مجموعه قنات با به یک شهر زیرزمینی شگفت‌انگیز تبدیل شده است که با بیش از ۱۰۰۰۰ متر مربع وسعتی که دارد از جاهای دیدنی کیش محسوب می شود و  به نام کاریز کیش شهرت یافته است. البته شایان ذکر است که کاریز  را نمی توان به عنوان یک شهر زیرزمینی تاریخی در نظر گرفت بلکه در اصل شبکه‌ای از آب‌های زیرزمینیمی باشد. شهر زیرزمینی کاریز دارای قسمت‌های مختلفی است که شامل غرفه‌های صنایع دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه و... می‌شود. 

ساختار شهر زیرزمینی کاریز 

 قنات قدیمی کیش ۱۵ کیلومتر طول دارد ، در طول دو رشته از منطقه صفین و فرودگاه تا محل فعلی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش به سه رشته تبدیل می‌شود و از این محل با تبدیل به یک رشته دوباره به شهر قدیمی جریره می‌ریزد.معمولا قنات‌ها از ارتفاعات شروع می‌شوند و به مظهر می‌رسند و عظمت قنات کیش با قدمتی 2000 ساله و با حداکثر ارتفاع چهل و پنج متری در جزیره کیش منحصربه‌ فرد است. با توجه به اینکه جزیره کیش ارتفاع چندانی ندارد، حفر و احداث قنات دو هزار ساله آن توسط ایرانیان خلاق در لایه گل مارن (مرگل) اهمیت و ارزش این قنات را دو چندان می‌کند. در طول مسیر این قنات‌های قدیمی تعداد زیادی چاه برای برداشت آب وجود دارد که نشان‌ می دهد که در این قنات آب به‌ صورت ساکن و نیز به‌ سمت مظهر قنات جریان و حرکت داشته است.

در گذشته از آب این قنات برای مصرف آبیاری فضای سبز و مصرف شرب ساکنین جزیره استفاده می شده وهمچنین کشتی‌ها نیز از آب جزیره کیش برای مصرف و فروش یا تعویض با اجناس دیگر در کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده می‌کردند. آب شیرین کاریز نتیجه بارندگی‌های فصلی جزیره است که از مرجان‌ها به‌ صورت یک فیلتر طبیعی عبور کرده و در لایه گل مارن جریان پیدا می‌کند.گل مارن نوعی گل رس است که در حالت طبیعی نرم و انعطاف‌پذیر می باشد ولی هنگام قرار گرفتن در معرض هوا، خشک و محکم می‌شود. در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش (کاریز) برای حفاظت از این گل ارزشمند دیوارهایی جلوی آن کشیده شده است.گل مارن همچنین استفاده‌های درمانی نیز دارد که از جمله می توان به درمان درد مفاصل با ترکیبات اضافی و تولید آجر، کوزه و سیمان اشاره نمود. در قدیم اهالی بومی‌ نشین جزیره آب شرب خود را از این محل تامین می‌کردند.  و همچنین در گذشته دور، به‌ ویژه در قرون پنجم و ششم هجری که جزیره کیش مرکز تجارت خلیج فارس و دریای عمان بوده تامین آب آشامیدنی کشورهای حاشیه خلیج فارس از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده است.

دلیل اهمیت شهر زیرزمینی کاریز 

از نظر کارگزاران شهر زیرزمینی کاریز دو ویژگی سبب شده است که این بنا در فهرست بناهای جهانی قرار گیرد. نخست اینکه کاریز تنها شهر زیرزمینی است که در دل جزیره مرجانی جهان واقع شده است. دوم آنکه تنها بنایی است که سقف آن از صدف‌ها و مرجان‌های طبیعی پوشیده شده که برای بازدید از این صدف و مرجان ها دو راه وجود دارد غواصی در آب های آزاد و یا بازدید از موزه های طبیعی . در حال حاضر کاریز برای گردشگران و دوستداران طبیعت که می خواهند از بزرگترین مجموعه مرجانی دیدن کنند به منطقه ای گردشگری تبدیل شده است.